Dokularımız; Hücre, hücreler arası madde ve doku sıvılarından oluşmaktadır. Hücrelerimiz, damarlardan göreceli olarak uzakta bulunmaktadır. Hava, su, besinler, damarlarla kristaloidler, oksijenli sıvı, özetle kan filtratı şeklinde dokulara kadar getirilir. Bu besinler, kapiller damar sistemi duvarından hücreler arası alana geçirilir ve doku sıvına katılır. Doku sıvısından kasıt hücre dışı ve hücre içi sıvılardır. Başka bir değişle ekstraselüler matriks ve intraselüler sıvılardır.
Hücre dışı matriks, bağ doku zeminine yerleşmiş hücre dışı sert ve sulu yapı/destek maddelerin genel toplamıdır. Bağ dokusu, bir iskele gibi üzerinde hücre ve hücreler arası maddeyi barındırmaktadır. ECM’nin tüm bedende kesintisiz bir şekilde bağlı olması nedeniyle en uzak noktalara kadar enformasyon ve iletim kazanımları da sunmaktadır.
Ekstraselüler Matriks (Hücre Dışı Matriks) Görevleri Nelerdir?
Ekstraselüler Matriks, hücreler arasını dolduran, dokuların sınırlarını belirleyen ve hücreye fiziksel-kimyasal destek sağlayan bir yapıdır.
Hücre Dışı Elemanlar
Temas halinde olduğu hücrenin farklılaşması, fiziksel gelişimi, çoğalması ve göçü için gereken ortamı sağlamaktadır. Bu görevlerinin icrası için yoğun bir şekilde büyüme faktörleri içermektedir. Su ve minerallerin destek hat olarak depolanmasında görev almaktadır. Fasyal ağlar üzerine uygulanan itme ve çekme kuvvetlerinin oluşturduğu etkiler bedende sıvıların akması için bir akım yönü oluşturacaktır. Bu durum vücuttaki sıvıların yönlendirilmesine ve organize edilmesine olanak sağlar. Sadece bu bilgi bile, osteopat, manuel ve kinetik terapi uzmanlarının uyguladığı fasyal tekniklerle hücre dışı matriksin ayarında nasıl bir yaşamsal etki oluşturabileceğinin temel göstergesidir. Tıpkı içine su koyduğumuz naylon örtünün bir kenarını kaldırdığımızda sıvının diğer tarafa akması gibi… Geliştirilen tekniklerle bedende inflame, ödemli, iskemik bölgelerle çok rahatlıkla oynayabiliriz.
Ek olarak “Bağ Doku’nun Yeniden Biçimlenmesi” Başlıklı Yazımızı İncelemenizi Tavsiye Ederiz.
ECM bedende tepeden tırnağa gerilim/basınç değişikliklerini eksiltmeden iletimini sağlamaktadır. Bundan dolayı biyoelektriksel stimuluslar üretmektedir. Bu iletim sinir sistemi harici alternatif perinöral (nöron çevresi) yolaktır. Bu görev için yapısında kollajen ve birçok proteinin sıvı-kristal iletime elverişli liflerini barındırmaktadır. Bundan dolayı ECM, Hücrelerin Hayatta Kalmasını Sağlayan Üç Boyutlu Canlı Bir Yapı Olarak Kabul Edilmektedir.
Hücre Dışı Matriksin İçeriği Nedir?
Hücreleri bir zırh gibi koruyan Hücre dışı matriksi iki ana biyomoleküler birleşenden oluşmaktadır. Başka bir değişle Amorf (Şekilsiz) ve Fibröz (Şekilli):
- Fibröz Matriks (Şekilli): Dayanıklı, Suda çözünmeyen (hidrofobik) protein liflerinden oluşmaktadır.
- Temel Madde (Şekilli): Tutkal görevi üstlenen suda çözünen (hidrofilik) visköz maddelerden oluşmaktadır.
Bu yapısal malzemelerle hücreler arası süreklilik spektrumu oluşturulmaktadır. Sonuç olarak hücrelere yapısal olarak aktif maddeler servis edilmektedir.
Hücreler arası madde yapısı
Hücreler arasını dolduran bu yapının malzeme tedarikçileri, bizzat temas halinde olduğu hücreler ve ECM’nin kendisinin de var olması için zemin olarak kullandığı bağ doku sathıdır.
Fibröz Matriks Birleşenleri
Yapı/karkas oluşturmak için bağ dokunun hücreler arası boşluğa saldığı fibröz (sert) proteinler olan Elastin, Retikülin, Kollajen lifleridir.
Hücreler arası boşluktaki maddelerin hem birbirine hem beslemekte oldukları hücreye tutunmasını artıran bağ doku tarafından üretilen fibröz matriks, Fibronektin, Laminin, İntegrin gibi yapıştırıcı glikoproteinlerden oluşmaktadır.
- Glikozaminogliakanlar (GAG): (kondroitin sülfat,hyalüronik sülfat vb. )
- Proteoglikanlar (Protein bir gövdeye bağlanmış GAG’dır)
Destek-Direnç. EKLEM BÖLGESİNDEKİ GAG’lar kayganlığı sağlarlar. Bir GAG olan hyalüronik asit romatizmal hastalıklarda tavsiye edilen bir takviye gıdadır.
Bağ dokusunda, çoğunlukla asidik glikozaminoglikanlardan oluşan yarı sıvı birleşim içine fibröz matriksin lifli proteinlerini gömerek jelatinimsi ve sulu bir madde oluştururlar. Bu su dolu, şekilsiz jel tabaka hücreler arasını doldurmaktadır.
Ek olarak hücreler arası boşluktaki bu temel madde yeteri kadar suya doyar. Ondan sonra dokuların ihtiyacı olan metabolik ürünlerin dağıtımını aksatmadan yapabilmektedirler.
Ekstraselüler matriks jelinin bir kısım protein (integrin) yapıtaşları vasıtasıyla hücre zarlarından hücre içine akarak hücre içi matriksi ve ardından çekirdek içi matriksi ile bağlantı halindedir.
